رمان گرافیکی ارشیا؛ اسطوره‌های ایرانی را در جریان صنعت سرگرمی فراموش نکنیم
ساخت یک جهان فانتزی بر اساس اسطوره‌های ایرانی کاری است که بسیاری از نویسنده‌ها سالهاست تلاش کرده‌اند تا بتوانند به آن برسند. برخی در این زمینه نسبتا موفق بوده‌اند (سه گانه پارسیان و من نوشته آرمان و آرین) و تعداد زیادی از آنها هم تبدیل به پروژه‌هایی شکست خورده شدند. در این میان کامل‌ترین دنیایی که تاکنون در میان اساطیر ایرانی ساخته شده، متعلق به استودیو هورخش بوده که با استفاده از چند پلتفرم فرهنگی (کتاب، انیمیشن، بازی‌های ویدئویی) روز به روز کامل و کامل‌تر می‌شود.
اشکان رهگذر، موسس استودیو هورخش و خالق این جهان فانتزی، تا به امروز چهار کمیک درباره شخصیت جمشید منتشر کرده بود و داستان جمشید را در انیمیشنی به نام «آخرین داستان» نیز ادامه داد. این انیمیشن در جشنواره فیلم فجر با استقبال خوبی مواجه شد و هم اکنون هم در جشنواره جهانی پویانمایی تهران شرکت دارد. اگر توفیق دیدن این اثر را داشتید، احتمالا با کاراکتری به نام ارشیا روبرو شدید که شخصیت پردازی کمی گنگ دارد و حالا این شخصیت قرار است در رمان گرافیکی اختصاصی خود، به طور کامل معرفی شود.
مراسم رونمایی از نخستین جلد رمان گرافیکی «ارشیا» با حضور اشکان رهگذر نویسنده و رسول رضایی‌جو، طراح و جمعی از علاقه‌مندان چند پیش در باغ کتاب تهران برگزار شد. رهگذر با اشاره به لزوم قهرمان‌سازی وطنی برای کودکان و نوجوانان گفت: «ما در حوزه استفاده از اساطیر ایرانی در صنعت سرگرمی بسیار عقب هستیم و به نظر می‌رسد توجه به این موضوع را فراموش کردیم.»
به گزارش روابط عمومی استودیو هورخش، مراسم رونمایی از نخستین جلد رمان گرافیکی «ارشیا» از سری رمان‌های گرافیکی انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» به نویسندگی و کارگردانی اشکان رهگذر و تولید شده در استودیو هورخش با حضور اشکان رهگذر، نویسنده، رسول رضایی‌جو، طراح، زهرا نجفی، ویراستار، طراح گرافیک، ملیحه بیدکی فلیان، علی قربانی مدیر تولید، نفیسه مقدم‌پور مدیر اجرایی و جمعی از علاقه‌مندان برگزار شد و در آن به لزوم استفاده از اساطیر ایرانی اشاره شد، اساطیری که برخی از کارشناسان آنها را قدیمی خوانده و برخی دیگر معتقدند که پتانسیل از دست رفته‌ای در آنها وجود دارد که با اسانس خلاقیت می‌تواند منجر به خلق دنیایی جذاب شود.
در ابتدای این مراسم تیزری از سری جدید رمان‌های گرافیکی «ارشیا» پخش شد. تیزری که در زیر می‌توانید آن را ببینید و با توجه به سابقه انیمیشن سازی استودیو هورخش، باید اعتراف کرد با تیزر جالب توجهی روبرو هستیم. یادمان نرود که ساخت تیزر برای کتب در تمام جهان رواج دارد و این امر سالیان سال است که در ایران نادیده گرفته شده و چند ناشر و نویسنده معدود هستند که اخیر به آن توجه ویژه‌ای داشتند:
بعد از نقالی بخشی از شاهنامه فردوسی توسط «سورنا علیزاده» ، نوبت اشکان رهگذر، موسس استودیو هورخش شد تا درباره چگونگی به وجود آمدن این شخصیت بگوید:
«ارشیا» شخصیتی است که در انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» شکل گرفت. انیمیشنی که در آخرین حضورش در جشنواره‌ها موفق به کسب سیمرغ بهترین انیمیشن شد. این شخصیت از گفتمانی که بین همکاران در هنگام نگارش فیلم‌نامه به وجود آمده بود، شکل گرفت. چون ما نیاز به حضور شخصیت خاکستری داشتیم که بتواند زمینه‌های دراماتیکی قصه را ایجاد کند و در بخشی از فیلم‌نامه منطق آن را به وجود آورد. شخصیت ارشیا آرام آرام شکل گرفت و گسترش پیدا کرد. بخش‌هایی از زندگی این شخصیت در فیلم و فیلم‌نامه بود که مجبور شدیم آن را خارج کنیم و همین دستمایه ایده این کتاب شد. در واقع ارشیا از این اندیشه به وجود آمد که ما نیازمند اساطیر نوین در صنعت سرگرمی هستیم.»
رهگذر با اشاره به اینکه شاهنامه منبع اصلی اقتباس‌های سینمایی و نوشتاری آثار هورخش بوده‌اند توضیح داد: «ما از شاهنامه برای خلق آثارمان استفاده کردیم اما این داستان‌ها باید برای مدیوم‌های مختلف جذاب می‌شد. متاسفانه ما در حوزه استفاده از اساطیر در صنعت سرگرمی بسیار عقب هستیم. بیشتر کارهایی که انجام شده، نمود عین‌به‌عین شخصیت‌هایی مانند رستم در آثارمان است. در حالی که کشورهایی که نه عقبه تاریخی و نه اسطوره‌های ما را دارند، مانند آمریکا به سرعت ساختار اسطوره را تئوریزه کرده‌اند و با استفاده از آن اساطیر جدید را به وجود آورده‌اند.»
کمیک‌های جمشید و ارشیا برخاسته از داستان‌های شاهنامه و دیگر کتب اساطیری و مذهبی ایران باستان بوده‌اند و در حقیقت الهام بخشی برای ساخت داستانی ناب بوده‌اند.
درست است که ارباب حلقه‌ها و یا بازی تاج و تخت، این روزها حرف اول را در قصه‌های اساطیری می‌زنند و عده‌ای هم در داخل کشور متاسفانه بر این باور هستند که شاهنامه قدیمی شده و نباید به آن رجوع کرد؛ اما باید بدانیم که اولا تمامی داستان‌های مشهور اخیر به یک نوعی اقتباس از اساطیر کهن هستند و دوما نه ما و نه کشور دیگری نتوانسته ادای دین خود را نسبت به شاهنامه و دیگر اساطیر ایرانی بجا بیاورد و این داستان‌ها هنوز بکر مانده‌اند. استودیو خصوصی انیمیشن سازی هورخش که از سال ۱۳۸۴ تاسیس شده؛ با همین تفکر راه را پیش می‌رود و می‌خواهد که این افسانه‌ها را به جایی که سزاوارشان هستند برساند.
موسس این استودیو با بیان اینکه شخصیت «ارشیا» در شاهنامه وجود خارجی ندارد گفت:
«این مقدمه را گفتم تا منطق به وجود آمدن شخصیتی را توضیح دهم که به شاهنامه تکیه دارد اما وجود خارجی ندارد. حتی در رمان گرافیکی «ارشیا» دیوی به نام «ساوول» وجود دارد که یکی از دیوهای کماله در مزدایسیم است و درباره این دیو در کتاب مقدس وندیداد توضیحات مختصری داده شده است. هرچند که هیچ‌کدام از واکنش‌های این دیو در کتاب «ارشیا» در وندیداد نیست.»
نیاز به اسطوره و قهرمان، از نیاز بالاتری نشات می‌گیرد. نوجوانان و جوانان ما به الگوهایی در جامعه نیاز دارند. شما نمی‌توانید یک نوجوان یا خردسال را از الگو قراردادن مردعنکبوتی منصرف کنید، اگر قهرمان‌سازی وطنی انجام ندهید. در آن صورت بچه‌های شما با همان الگوها بزرگ می‌شوند و این موضوع تاثیرگذار است.
رهگذر در این مراسم به لزوم استانداردسازی زندگی کودکان امروزی نیز تاکید کرد و با مقایسه‌ای بین کودکان دهه شصت و کودکان امروزی توضیح داد:
«مثلا فکر می‌کنم همه بچه‌های دهه شصت ایران کمی افسردگی در خودشان دارند. چون با انیمیشن‌های اروپای شرقی که «تاریک/دارک» بودند بزرگ شدند. حتی انیمیشن‌های آن موقع که از مکتب انیمه در ایران پخش می‌شد هم این نگاه را در خودش داشت. بنابراین این نیاز وجود دارد تا بچه‌های امروز بتوانند آینده بهتری داشته باشند و با استانداردهای خودشان زندگی کنند. ما ناگذیر هستیم تا با همین قدم‌های کوچک، کم‌کم شخصیت‌های اسطوره‌ای و فرهنگی خودمان را به خانه نوجوانان بیاوریم. امیدوارم این مسیر ادامه پیدا کند.»
رمان مصور «ارشیا» که برگرفته از شخصیت ارشیا، وزیر دربار جمشید شاه است قصه دوران نوجوانی این شخصیت را روایت می‌کند. شخصیتی که پرویز پرستویی صداپیشگی آن را در انیمیشن «آخرین داستان» برعهده دارد. این انیمیشن به تازگی در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر موفق به دریافت سیمرغ بلورین انیمیشن شده است.
نوشته رمان گرافیکی ارشیا؛ اسطوره‌های ایرانی را در جریان صنعت سرگرمی فراموش نکنیم اولین بار در روزیاتو پدیدار شد.