با پیشرفت بیشتر و بیشتر تکنولوژی به صورت سالانه، هوش مصنوعی بیشتر به یک واقعیت تبدیل می‌شود تا یک مفهوم خیالی و انتزاعی و مخاطبان درگیر داستان‌هایی می‌شوند که آن را پنجره‌ای به آینده نزدیک بشریت می‌دانند. در دهه‌های گذشته فیلم‌های علمی تخیلی بسیار خوبی در مورد هوش مصنوعی ساخته شده و انتخاب ۱۰ مورد از بین آن‌ها کار بسیار دشواری است. تنها چیزی که با اطمینان می‌توان گفت که در آینده فیلم‌های بسیار بیشتری در مورد هوش مصنوعی ساخته خواهد شد اما ممکن است که این ژانر فرعی در آینده جایگاهی خارج از ژانر علمی تخیلی داشته باشد.
هشدار اسپویل: در ادامه مطلب به ناچار به بخشی از داستان هر فیلم اشاره خواهد شد که پیشاپیش از این بابت از شما مخاطبان عزیز برترین‌ها پوزش می‌طلبیم.
۵- فراماشین (۲۰۱۵)
فیلم «فراماشین» یا «اکس ماکینا» (Ex Machina) در مورد یک برنامه‌نویس کامپیوتری به نام کیلب اسمیت است که برنده رقابتی برای یک هفته وقت گذراندن با مدیرعامل منزوی یک کمپانی سازنده موتور جستجوی وب در اقامتگاه شخصی کوهستانی او می‌شود. اسمیت بعد از رسیدن به این اقامتگاه در می‌یابد که به عنوان بخش انسانی در آزمایش تورینگ انتخاب شده است. او باید توانایی‌ها و میزان هوش یک ربات زیبا به نام آوا را بررسی کند. اما بعد از اینکه مشخص می‌شود آوا بسیار بیشتر از آنچه که تصور می‌شد باهوش و بااحساس است کیلب به او علاقمند می‌شود. «فراماشین» با بودجه‌ای ۱۵ میلیون دلاری ساخته شده و در سراسر جهان فروشی ۳۶ میلیون دلاری داشت.
در هنگام انتشار، «فراماشین» مورد تمجید منتقدان قرار گرفته و از آن با عنوان یکی از بهترین فیلم‌های سال یاد شد. این فیلم در اسکار هشتاد و هشتم در دو بخش بهترین فیلمنامه اورجینال و بهترین جلوه‌های ویژه نامزد شده و برای دومی برنده جایزه اسکار شد. این فیلم زاییده فکر الکس گارلند است که نویسندگی و کارگردانی فیلم را بر عهده داشته و او خود پس از سال‌ها بحث با یک دوست عصب‌شناس که به او گفته بود ماشین‌ها (ربات‌ها) هیچگاه نمی‌توانند درک و احساس داشته باشند سناریو آن را نوشت.
۴- ماتریکس (۱۹۹۹)
داستان فیلم «ماتریکس» (The Matrix) از این قرار است: وقتی که یک برنامه‌نویس کامپیوتری به نام توماس اندرسون که به عنوان یک هکر کامپیوتری با لقب نئو نیز شناخته می‌شود با مورفیوس روبرو می‌گردد، در می‌یابد که هیچ یک از چیزهایی که در اطرافش قرار دارد واقعی نبوده و او در واقع در درون یک ماتریکس زندگی می‌کند. ماتریکس یک سیستم هوش مصنوعی بسیار غول‌پیکر است که وارد ذهن افراد شده و توهمی از دنیایی آزاد را ایجاد کرده در حالی که از بدن این انسان‌ها به عنوان باتری استفاده کرده و پس از تمام شدن انرژی‌شان آن‌ها را دور می‌اندازد. مورفیوس بر این باور است که نئو کلید نابود کردن ماتریکس است اما نئو باید ابتدا تصمیم بگیرد که آیا هنوز می‌خواهد به زندگی در این دنیای آشنا ادامه دهد یا به مبارزه برای از بین بردن ماتریکس بپیوندد. فیلم «ماتریکس» که با بودجه‌ای ۶۳ میلیون دلاری ساخته شد در گیشه بین‌المللی ۴۶۰ میلیون دلار فروش داشت.
این فیلم یکی از بهترین فیلم‌های علمی تخیلی تاریخ سینما بوده و رویکرد واچوفسکی‌ها در سکانس‌های اکشن فیلم یک رویکرد بسیار خلاقانه، جدید و منحصربفرد بود. در واقع فیلم «ماتریکس» را با نوعی از جلوه‌های ویژه موسوم به «زمان گلوله» می‌شناسند، برداشتی که در آن حرکات اکشن بازیگران به صورت آهسته رخ داده اما دوربین با همان سرعت نرمال خود حرکت می‌کند. تاکنون دو دنباله از این فیلم ساخته شده و چهارمین عنوان نیز در مرحله پیش تولید قرار دارد.
۳- متروپولیس (۱۹۲۷)
فیلم «متروپولیس» (Metropolis) به کارگردانی فریتز لانگ، داستان یک آرمانشهر در آینده را روایت می‌کند که در آن فردر جوانی است که زندگی بسیار راحت و متفاوتی از دیگران را تجربه می‌کند. وقتی که او در می‌یابد در زیر این آرمانشهر دنیایی تاریک وجود دارد که کارگران در آن مورد بدرفتاری قرار می‌گیرند، تصمیم می‌گیرد به آن‌ها کمک کند. در این حین رباتی توسط خالق دانشمند اما دیوانه‌اش مامور می‌شود تا شورشی که در شهر آغاز شده را خاموش کند. «متروپولیس» به عنوان یکی از مهم‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما شناخته شده و یکی از اولین فیلم‌های علمی تخیلی بود که ساخته شد.
این فیلم صامت با بودجه ۵٫۳ میلیون مارک ساخته شده و فیلم‌برداری آن بیش از ۶۰ ماه به طول انجامید. در هنگام انتشار، «متروپولیس» با نقدهای متفاوتی مواجه شد. اگر چه بازی بازیگران و جلوه‌های بصری فیلم مورد تحسین قرار گرفت اما داستان فیلم و روایت آن ضعیف، احمقانه و خام دیده شد اما اکنون به عنوان یکی از بهترین و اثرگذارترین فیلم‌های تاریخ سینما شناخته می‌شود.
۲- بلید رانر (۱۹۸۲)
«بلید رانر» (Blade Runner) فیلمی به کارگردانی ریدلی اسکات در مورد یک شکارچی بازنشسته آدم مصنوعی‌ها به نام دکارد است که مجبور می‌شود به شغل سابق خود بازگشته تا ۴ آدم مصنوعی فرار کرده از مستعمرات را ترک کرده و به زمین بازگشته‌اند را پیدا کرده و از بین ببرد. بعد از ملاقات با خالق این آدم مصنوعی‌ها، دکارد با ریچل آشنا می‌شود، آدم مصنوعی که از ماهیت واقعی خود بی‌خبر است. «بلید رانر» در هنگام انتشار با نقدهای متفاوتی روبرو شده و در باکس آفیس عملکرد چندان خوبی نداشت. این فیلم با بودجه ۳۰ میلیون دلاری تنها ۳۲٫۹ میلیون دلار فروش داشت اما بعدها به یک فیلم کالت کلاسیک و محبوب تبدیل شد و اکنون نیز به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های علمی تخیلی تاریخ سینما مورد توجه قرار می‌گیرد.
«بلید رانر» الهام‌بخش فیلم‌ها و بازی‌های ویدیویی بسیاری شده و داستان فیلیپ کی دیک (نویسنده رمان اصلی که فیلم از آن اقتباس شده) را مورد توجه هالیوود قرار داد به نحوی که از آن به بعد چندین اثر دیگر او در قالب فیلم بازسازی شدند. در سال ۲۰۱۷، بازسازی این فیلم با عنوان «بلید رانر ۲۰۴۹» ساخته شد که مورد تحسین منتقدان قرار گرفته و در باکس آفیس نیز فروش خوبی داشت. به نظر می‌رسد که دنباله‌هایی دیگر از این فیلم نیز در آینده ساخته خواهد شد.
۱- ۲۰۰۱: یک اودیسه‌ی فضایی (۱۹۶۸)
در فیلم «۲۰۰۱: یک اودیسه‌ی فضایی» (۲۰۰۱: A Space Odyssey) دکتر دیو باومن و تیم فضانوردان همراه او در یک ماموریت رازآلود به اعماق فضا متوجه می‌شوند که سیستم کامپیوتری سفینه آن‌ها شروع به انجام رفتارهای عجیب و نگران کننده‌ای می‌زند. در ادامه این موضوع به یک درگیری پرتنش بین انسان و ماشین منتهی می‌شود و در ادامه روابطی بین گذشته و آینده انسان به تصویر کشیده می‌شود. این شاهکار سینمایی که توسط استنلی کوبریک بزرگ و بر اساس داستان کوتاهی از آرتور سی کلارک با عنوان «نگهبان» (The Sentinel) ساخته شده که با بودجه‌ای ۱۲ میلیون دلاری توانست بیش از ۱۹۰ میلیون دلار در باکس آفیس جهانی فروش داشته باشد.
این فیلم در زمان انتشار هم با نقدهای بسیار مثبت و هم تمسخرهایی از تعدادی از منتقدان مواجه شده و برخی از منتقدان آن را به شکل افسرده کننده‌ای تاریک دیده و برخی دیگر آن را نسبت به آینده بشر خوشبین تصور می‌کردند. «اودیسه‌ی فضایی» کوبریک برای جلوه‌های ویژه برنده جایزه اسکار شد و از آن زمان به جایگاه یک شاهکار کالت دست یافته است. این فیلم نیز یکی از بهترین و تاثیرگذارترین فیلم‌های تاریخ سینما بوده و الهام‌بخش فیلم‌ها و کارگردانان بسیار دیگری بود که از آن میان می‌توان به استیون اسپیلبرگ و جرج لوکاس اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: ۱۰ سریال علمی تخیلی کمتر دیده شده این روزها که حتماً باید ببینید [قسمت اول]
نوشته ۱۰ فیلم علمی تخیلی برتر تاریخ سینما با موضوع هوش مصنوعی [قسمت دوم] اولین بار در روزیاتو پدیدار شد.
